Kilka słów o motywacji. Część 1.

U progu nowego roku szkolnego warto porozmawiać o motywacji, która jest jednym z najważniejszych czynników funkcjonowania ucznia w szkole. Nie ma nic odkrywczego w stwierdzeniu, że im starsze dziecko, tym mniejszą ma motywację w szkole. Rodzice, nauczyciele, dorośli próbują sobie odpowiedzieć na pytanie: Dlaczego tak jest?
Ja również spróbuję. Na początek jednak zastanówmy się, czym jest motywacja i dlaczego jest taka ważna w życiu.
Zacznę od definicji słowa według encyklopedii PWN:
„motywacja [łac.], psychol. proces regulacji psychicznych, nadający energię zachowaniu człowieka i ukierunkowujący je; może mieć charakter świadomy lub nieświadomy. [dostęp 12.06.2023]
Biorąc pod uwagę tylko tę definicję chciałabym zwrócić uwagę na dwa główne aspekty w niej zawarte:
1. Motywacja jest procesem;
2. Ma charakter psychologiczny.
Motywacją zajmują się głównie psychologowie, zwracają jednak również uwagę na jeszcze jeden jej aspekt – fizjologiczny.
Jedna z definicji mówi: „Motywacja w psychologii definiowana jest jako suma czynników natury psychologicznej lub fizjologicznej, która popycha człowieka do działania. Motywacja do działania steruje zachowaniem tak, aby doprowadziło do określonego efektu – najczęściej zmiany warunków, które zapoczątkowały cały proces.” [dostęp 12.06.2023]
I jeszcze jedna z definicji, która sięga do przyczyny pojawienia się motywacji w życiu człowieka. Arthur S. Reber w Słowniku Psychologii pisze tak: „Stan gotowości człowieka do podjęcia określonego działania, wzbudzone potrzebą lub koniecznością procesy psychiczne i fizjologiczne prowadzące do określonych zachowań. Procesy motywacyjne wyznaczają kierunek zachowania osoby, nastawiają na osiągnięcie celów, zamierzonych wyników” (Reber A., s. 28)
Analizując definicję należy zwrócić uwagę na kilka kwestii:
1. Motywacja to pewien stan gotowości;
2. Wynika z potrzeby lub konieczności;
3. Kieruje ludzkim zachowaniem.

Pierwsza z kwestii pokazuje, że potrzebna jest decyzja, aby rozpocząć działanie, mówimy tu o pierwszym ze składników motywacji – aktywacji.
Rozpoczęcie jakiegoś działania jest możliwe tylko wtedy, gdy czujemy potrzebę lub konieczność określonego postępowania. Krótko mówiąc widzimy sens naszych działań – to druga kwestia wynikająca z powyższej definicji.
W tym miejscu warto sobie przypomnieć, że jako nauczyciele spotykamy się z pytaniem młodego człowieka: „ Po co to robię?” To pytanie właśnie o sens działania, poświęcenia, celu itd. Są i takie sytuacje, gdy uczeń już nie pyta tylko stwierdza: „To jest bez sensu”.
Według mojej opinii, na podstawie wieloletniego doświadczenia nauczycielskiego i tutorskiego to jest najważniejsza kwestia dotycząca pojawienia się motywacji. Nazywam ją poczuciem sensu.